W Japonii 1 listopada 2004 roku weszły w
obieg nowe banknoty. Nominały pozostały takie same, ale zmieniły się portrety sławnych Japończyków. Wyjątek
stanowi banknot o nominale 10 tysięcy jenów, na którym ponownie jest Yukichi
Fukuzawa. Natomiast na banknocie o nominale 5 tysięcy jenów Ichiyo Higuchi zastąpiła
Inazo Nitobe, a na banknocie o nominale jednego tysiąca jenów zamiast Natsume
Soseki pojawił się Hideyo Noguchi. Jedynie banknot dwutysięcznojenowy,
wypuszczony 19 lipca 2000 roku, a przedstawiający bramę pałacową Shureimon w
Naha na Okinawie, nie przeszedł żadnej metamorfozy.
W Japonii mamy zatem obecnie w użyciu 7 banknotów.
Te stare, wyemitowane 1 listopada 1984 roku, stopniowo są wycofywane.
Nowe papierowe pieniądze wykonano
najnowocześniejszymi technikami druku. Umieszczenie hologramów na banknotach o
nominałach 5 i 10 tysięcy jenów czyni je ponoć niemożliwymi do podrobienia. I
to był główny powód decyzji o wymianie. Zmiana portretów na dwóch banknotach ma
znaczenie drugorzędne. Chociaż fakt, że w Japonii po raz pierwszy na banknocie znalazła się kobieta, nie
uszedł uwagi społecznej. Prawdę mówiąc, drogę Ichiyo Higuchi przetarła niezauważenie Shikibu
Murasaki, której niewielki portrecik zdobi odwrotną stronę banknotu o nominale
2 tysiący jenów oraz cesarzowa Jingo, której podobizna została wykorzystana w
1881 roku, ale o tym już prawie nikt nie pamięta.
|
Wybierając się w podróż do Japonii
warto pamiętać, że gotówka jest tu ciągle najpewniejszą metodą regulowania rachunków
w sklepach czy restauracjach. Karty płatnicze i czeki zyskują dopiero na popularności.
| |
Inazo Nitobe (1862-1933),
portret na starym banknocie o nominale 5 tysięcy jenów
urodził się w Morioce, w prefekturze Iwate;
gdy skończył 7 lat został zaadaptowany przez swego wuja i zamieszkał w Tokio;
po ukończeniu Szkoły Rolniczej w Sapporo kontynuował studia w Stanach
Zjednoczonych (1884-87) i Niemczech (1887-90); po powrocie do Japonii pracował
m.in. na Uniwersytecie Cesarskim w Kioto i Uniwersytecie Cesarskim w Tokio; w
roku 1911 w ramach wymiany naukowej jako pierwszy Japończyk wykładał gościnnie
na uniwersytetach amerykańskich; w swoim rodzinnym kraju walczył o prawo kobiet
do zdobywania wykształcenia; dzięki jego staraniom powstał Tokyo Joshi Daigaku
( Tokijski Uniwersytet Chrześcijański Kobiet); w 1918 roku został jego
pierwszym rektorem; w latach 1920-26 przebywał w Genewie i pełnił funkcję
podsekretarza w Lidze Narodów; ma na swoim koncie kilka publikacji; najbardziej
znana to "Bushido Dusza Japonii", książka będąca wnikliwą analizą rycerskiego
kodeksu samurajów.
|
Pamiątki po doktorze Inazo Nitobe
zgromadzono w muzeum rodziny Nitobe w mieście Towada, w prefekturze Aomori.
| |
Ichiyo Higuchi (1872-1896),
portret na nowym banknocie o nominale 5 tysięcy jenów
urodziła się w Tokio jako Natsu Higuchi,w
rodzinie o rodowodzie samurajskim; w swoim krótkim życiu doświadczyła utraty
bliskich, a potem biedy i choroby; gdy miała 15 lat, zmarł brat ; w tym samym
czasie interesy ojca zaczęły podupadać; wkrótce i on sam zmarł; 17-letnia dziewczyna musiała wziąć na swoje barki trud utrzymania matki i młodszej siostry; zarabiały szyciem, ledwo wiążąc koniec z końcem;
nauczona polegać na samej sobie, postanowiła zostać pisarką; zachęcona dodatkowo
sukcesem literackim koleżanki z ławy szkolnej, w wieku 20 lat zaczęła pisać; w 1894 roku
ukazało się drukiem opowiadanie "Otsugomori" (Wigilia Nowego Roku); w następnym
roku opublikowała kolejne utwory: "Takekurabe" (Porównanie wzrostu), "Nigorie" (Mętny
obraz) i "Jusanya" (Trzynasta noc);
w ciągu czterech lat napisała dwadzieścia opowiadań i dziennik ("Ichiyo-nikki"),
w których ukazała życie kobiet i dzieci z ubogich środowisk mieszczańskich; świetnie
zapowiadającą się karierę literacką przerwała śmierć; zmarła na gruźlicę.
|
W Tokio, w dzielnicy Taito (3-18-4 Ryusen),
gdzie mieszkała kiedyś Ichiyo Higuchi, wybudowano niewielkie muzeum ; teraz
znajduje się w remoncie; zostanie ponownie udostępnione zwiedzającym w listopadzie 2006 roku; obecnie pamiątki po Ichiyo Higuchi można oglądać w Lifelong Learning Center-Ikemami Shotaro Memorial Archives w Nishi-Asakusa 3-chome (od stacji Tawaramachi na linii Ginza ok.15 min. piechotą).
| |
Hideyo Noguchi (1876-1928),
portret na nowym banknocie o nominale jednego tysiąca
jenów
urodził się w bardzo biednej rodzinie w
miasteczku Inawashiro, w prefekturze Fukushima; gdy miał póltora roku oparzył
sobie lewą rękę w palenisku i skóra jego palców się zrosła; w wieku lat 16
przeszedł zakończoną sukcesem operację; pieniądze na ten cel zebrali jego
przyjaciele i nauczyciele; wzruszony tą pomocą postanowił zostać lekarzem; dzięki
ogromnemu wysiłkowi dokonał tego przed ukończeniem 21. roku życia; swoje
zainteresowania skierował w stronę bakteriologii; w Jokohamie leczył pacjentów
dotkniętych dżumą; potem w Ameryce, w Filadelfii, w 1900 roku badał jadowite węże, a od 1904
roku w Rockefeller Medical Research Institute zajmował się krętkami bladymi,
wywołującymi kiłę; w 1917 roku odkrył bakterię żółtej febry, wyniszczającą
ludność w Ekwadorze; aby lepiej poznać mechanizm powstawania tej choroby,
wyjechał do Afryki, gdzie w wieku 52 lat sam się nią zaraził; zmarł w Araku, na
terenie obecnej Ghany; jego grób znajduje się w Nowym Jorku.
|
Muzeum Hideyo Noguchi mieści się w jego
rodzinnym domu (Sanjogata, Inawashiro-machi, Yama-gun,
Fukushima-ken);w Tokio w Parku Ueno stoi zaś pomnik doktora Noguchi; na
kamiennej podstawie wyryto łacińskie słowa: PRO BONO HUMANI GENERIS (Dla dobra ludzkości).
| |
Soseki Natsume ((1867-1916),
portret na starym banknocie o nominale jednego tysiąca jenów
urodził się w Tokio, które nazywało się wówczas
Edo, u progu epoki Meiji; naprawdę nazywał się Kinnosuke Natsume; był najmłodszym
synem naczelnika jednej z mniejszych dzielnic Edo; ukończył anglistykę na
tokijskim Uniwersytecie Cesarskim; przez wiele lat pracował jako nauczyciel języka
angielskiego, najpierw w Tokio, potem na Sikoku, aż wreszcie na Kiusiu; w 1900
roku otrzymał stypendium Ministerstwa Oświaty i udał się na trzy lata do Angli;
zaraz po powrocie wykładał m.in. literaturę angielską na swojej Alma Mater;
zadebiutował w 1905 roku powieścią "Jestem kotem"; w 1906 roku wydał "Panicza"
("Botchan"); po objęciu stanowiska kierownika działu literackiego w gazecie "Asahi" zerwał z pracą uniwersytecką i poświęcił się wyłącznie pisaniu; do najbardziej
znanych jego utworów należą: "Sanshiro" (1908), "Sorekara" (Później, 1909) i "Sedno rzeczy" (1914).
Yukichi Fukuzawa (1834-1901),
portret na starym i nowym banknocie o nominale 10 tysięcy jenów
urodził się w Osace, w rodzinie
samurajskiej ; w dzieciństwie nie uczęszczał do szkoły ze względu na złą
sytuację materialną rodziny po śmierci ojca; w wieku lat 19 został wysłany do
Nagasaki, gdzie zgłębiał "nauki holenderskie" (rangaku); potem nauczył się także mówić po
angielsku i w 1860 roku wszedł w skład pierwszej w dziejach delegacji Japończyków
do Ameryki; przed restauracją Meiji za granicę wyjeżdżał jeszcze dwukrotnie:
ponownie do Stanów (1867) i raz do Europy (1861); z tych podróży przywiózł
wiele książek, które odegrały dużą rolę w ruchu oświeceniowym Japonii;
nazywano go japońskim Wolterem; przeciwstawiał się doktrynom nauk "narodowych"
(kokugaku) i konfucjanizmowi; główny nacisk kładł na nauki ścisłe, handel i
prawo jako środki zapewniające krajowi niezależny rozwój; w 1858 roku założył w Tokio
prywatną szkołę języka angielskiego, którą w 1868 przemianował na Keio-gijuku
(Publiczna szkoła z ery Keio); dała ona początek Uniwersytetowi Keio (1920),
jednemu z najbardziej prestiżowych w Japonii; do jego absolwentów należy obecny premier Junichiro
Koizumi;pozostawił po sobie duży dorobek piśmienniczy, m.in. "Seiyo-jijo" (Sytuacja Zachodu,
1866-69), "Gakumon no susume" (Postęp nauki, 1872).
|
Niewielkie muzeum Fukuzawy znajduje się w miejscowości Nakatsu, w prefekturze Oita, gdzie mieszkał w latach 1834-53.
| |
Shikibu Murasaki (978? - ? 1016),
mały portrecik na banknocie o nominale 2 tysięcy jenów
jej ojcem był Fujiwara-no Tametoki, uczony
konfucjański; od dzieciństwa przebywała w przepojonej nauką i poezją atmosferze
domu rodzinnego; wielu jej najblizszych cieszyło się uznaniem za talent
poetycki; sama też była wszechstronnie uzdolniona: nauczyła się czytać po japońsku i
chińsku, malowała, kaligrafowała, grała na koto; po śmierci męża poddawała się
nastrojom smutku i rozmyślaniom o miłości i szczęściu kobiety; w tym stanie ducha
zaczęła pisać "Opowieść o księciu Genji" ("Genji-monogatari"), dzieło uważane za pierwszą
powieść psychologiczną w klasyce światowej, a w Kraju Kwitnącej Wiśni za największe osiągnięcie literackie
starożytności japońskiej; pozostawiła jeszcze po sobie pamiętnik "Murasaki Shikibu-nikki" oraz zbiór poematów "Murasaki Shikibu-shu".
(MS)
|
